Leerplandoelen

• Je kan de leerlingen laten nadenken over een ethische keuze of dilemma.

Voorbeeld: Je vindt geld op school, ga je dit naar het onthaal brengen of hou je dit zelf bij?

Vakken: Rooms-Katholieke godsdienst

Projecten: Discussies en casestudies over ethische dilemma's

Evaluatie: Essays, presentaties over besproken casussen

Inspiratie: Meer informatie over dilemma's vind je hier.

• Je kan de leerlingen stimuleren door in lessen en projecten in te gaan op rituelen die eigen zijn aan de eigen cultuur.

Voorbeeld: Naar aanleiding van feestdagen of het overlijden van een naaste.

Vakken: Rooms-Katholieke godsdienst

Projecten: Klasdiscussies, creatie van inspiratieportfolio

Evaluatie: Reflectieverslagen, mondelinge presentaties van persoonlijke overtuigingen

Inspiratie: Ideeën over dialoog in de klas vind je hier!

• Je kan de leerlingen met behulp van werkvormen laten reflecteren over de eigen identiteit en de ontwikkeling die ze doormaken.

Voorbeeld: Met behulp van identiteitscirkels, metaforen of visualisaties aspecten van de eigen identiteit in kaart te laten brengen.

Vakken: Mens en samenleving

Projecten: Identiteitsworkshops, creatie van persoonlijke verhalen

Evaluatie: Persoonlijke essays, presentatie van identiteitsposters

Inspiratie: Aanvullende tips over het ontwikkelen van eigen identiteit vind je op deze pagina.

• Je kan via een onderwijsleergesprek, zowel het statisch als het dynamisch aspect van identiteit aan bod laten komen.

Voorbeeld: Je kan de leerlingen aan de hand van concrete situaties op school of in de samenleving laten stilstaan bij de impact van bepaalde factoren op hun identiteit zoals conflict, pesten, seksualiteit, sociale cohesie, verbondenheid, solidariteit, discriminatie, geweld, wij-zij-denken, verschillen in mens- en wereldbeeld.

Vakken: Mens en samenleving

Projecten: Rollenspellen, groepsdiscussies

Evaluatie: Reflectiejournaals, groepspresentaties

Inspiratie: Ontdek hier meer over rollenspellen.

• Je kan reflecteren op dagelijkse gebeurtenissen in het klas- en schoolleven.

Voorbeeld: Je kan met de leerlingen werkvormen zoals een rollenspel of stellingengesprek toepassen vanuit concrete casussen waarbij ze zich inleven in de positie van anderen.

Vakken: Geschiedenis

Projecten: Multiculturele festivals, debatten over diversiteit

Evaluatie: Onderzoeksverslagen, presentaties

Inspiratie: Meer informatie over een debat in de klas vind je hier!

• Je kan kiezen voor thema's zoals omgaan met emoties, communicatie, sociale vaardigheden, samenwerken in groep, relaties en seksualiteit, reageren bij grensoverschrijdend gedrag zoals pesten en uitsluiting.

Voorbeeld: Je kan werken met interactieve werkvormen rond interactievaardigheden zoals vragen stellen, ik-boodschappen formuleren, feedback geven, kwesties bespreekbaar maken, conflicthantering, grenzen aangeven, assertief zijn, innemen of inzetten van relatiewijzen, rollen of taken bij het samenwerken in groep, bijdragen aan een gemeenschappelijk resultaat, omgaan met groepsdruk, respect tonen voor hiërarchie.

Vakken: Mens en samenleving

Projecten: Workshops over grenzen en respect, conflictoplossing simulaties

Evaluatie: Observatieverslagen, peerevaluaties 

Inspiratie: Extra informatie vind je hier.

• Je kan leerlingen attenderen op het onderscheid tussen feit en mening en tussen realiteit en fictie.

Voorbeeld: In functie van het verwoorden van een eigen standpunt, kan je de leerlingen leren om zich te verplaatsen in andere perspectieven en opinies, bv. door het vergelijken van verschillende nieuwsbronnen.

Vakken: Maatschappijleer, Aardrijkskunde, STEM, Geschiedenis

Projecten: Deelname aan schooldebatten, opstellen van opiniestukken

Evaluatie: Debatbeoordeling, opiniestukken 

Inspiratie: Klik hier voor je volgende idee!

• Je kan de leerlingen ondersteunen door hun bepaalde strategieën aan te reiken zoals actief luisteren, creatief denken, zich inleven, respectvol en duidelijk uitkomen voor hun mening, eigen mening onderbouwen, drogredenen herkennen en onderscheiden.

Voorbeeld: Je kan een debat organiseren waarbij de leerlingen zich inlezen in een bepaald onderwerp. Het is belangrijk om hen de ruimte en de tijd te geven om zich inhoudelijk voor te bereiden. Je kan de leerlingen extra uitdagen door hen niet steeds het eigen standpunt te laten innemen, maar soms ook een tegengesteld standpunt.

Vakken: Geschiedenis, Maatschappijleer, Aardrijkskunde

Projecten: Paneldiscussies, gastlessen door experts

Evaluatie: Reflectieve essays, mondelinge discussiebeoordeling 

Inspiratie: Bekijk deze link voor inspiratie!

• Je kan met de leerlingen reflecteren over engagementen die ze aangaan, bv. wekelijks naar de jeugdbeweging gaan, deelnemen aan acties voor een bepaald goed doel, zorg dragen voor het milieu.

Voorbeeld: Je kan de leerlingen een reflectieportfolio laten maken waarbij ze hun engagement in kaart brengen of je kan met tools werken zoals proactieve cirkels en andere reflectievormen.

Vakken: Burgerschap, Persoonlijke Ontwikkeling, STEM, Mens en samenleving

Projecten: Vrijwilligersprojecten, schoolcomité deelname

Evaluatie: Portfolio van engagement, zelfreflectieverslagen

Inspiratie: Bekijk deze pagina voor inspiratie!

• Je kan de leerlingen aan de slag laten gaan met aangereikte criteria vanuit een kijkwijzer, samen met de leerlingen zoeken naar relevante criteria vanuit een ruim overzicht, de leerlingen uitdagen om zelf te bepalen welke criteria relevant zijn om de uitvoerbaarheid van deze probleemoplossing te bespreken.

Voorbeeld: Je kan de leerlingen uitdagen om 'out of the box' te leren denken en hen verschillende oplossingen laten bedenken aan de hand van een brainstormoefening, een mindmap en andere technieken om ideeën te genereren. Waar divergent denken creatieve ideeën genereert, helpen manieren van convergent denken om uit die ideeën een selectie te maken.

Vakken: Wetenschap, Techniek, STEM 

Projecten: Innovatie challenges, ontwerpprojecten

Evaluatie: Projectrapporten, presentaties van ontwerpen

Inspiratie: Een voorbeeld van hoe je presentaties kan evalueren vind je hier.  

• Bij kunstuitingen kan je onder meer denken aan film, muziek, dans, beeld, literatuur en theater. Bij cultuuruitingen kan het gaan over rituelen, gewoontes en symbolen. Je kan die uitingen kaderen in een context zoals tijd, ruimte en de maatschappij.

Voorbeeld: Je kan de leerlingen zelfstandig laten onderzoeken in welke tijd of in welk maatschappelijk domein kunst- en cultuuruitingen plaatsvinden.

Vakken: PO, Muziek

Projecten: Film, muziek, dans 

Evaluatie: Groepswerken, klasgesprekken 

Inspiratie: Laat je inspireren, klik hier! 

• Je kan eenvoudig reflecteren over de manier waarop kunstuitingen de leerlingen persoonlijk raken (bv. Wat doet kunst met mij? Is mijn eerste indruk bij een kunstwerk veranderd?).

Voorbeeld: Een museumbezoek, filmbezoek of theaterbezoek.

Vakken: PO, Muziek, Aardrijkskunde, Geschiedenis

Projecten: Excursies, groepswerken, museumbezoeken,...

Evaluatie: Groepswerken, klasgespreken, bezinnigsmomenten,...

Inspiratie: Laat je inspireren, klik hier!  

• Door een combinatie van theoretische kennis, praktische oefeningen, creatieve opdrachten, gebruik van technologie, en continue evaluatie en feedback, kun je als leerkracht leerlingen begeleiden in het begrijpen en toelichten hoe kunstwerken vanuit vorm en inhoud betekenis geven. Deze geïntegreerde benadering helpt leerlingen niet alleen kunst beter te begrijpen, maar ook hun analytische en creatieve vaardigheden te ontwikkelen.

Voorbeeld: Gebruik digitale tools en platforms om leerlingen te helpen bij het analyseren en presenteren van kunstwerken. Dit kan bijvoorbeeld door het gebruik van interactieve whiteboards, kunstanalyse-apps, en online galerijen. Laat leerlingen hun eigen kunstwerk maken waarbij ze bewust gebruik maken van vorm en inhoud om een bepaalde boodschap of emotie over te brengen.

Vakken: Geschiedenis, Muziek, Mens en samenleving

Projecten: Combineer kunst met een ander vakgebied, zoals literatuur, geschiedenis, of wetenschap, een kunstwerk creëren dat geïnspireerd is door een onderwerp uit een ander vak, recensies en kritieken schrijven, analyseren hoe vorm en inhoud samen betekenis creëren en hun persoonlijke interpretaties verdedigen

Evaluatie: Formatieve evaluaties, quizzen, korte essays, of mondelinge presentaties

Inspiratie: Vind hier je volgende idee!

• Leerlingen leren hoe ze hun eigen fantasie en creativiteit kunnen gebruiken om kunstwerken te maken. Het omvat het hele proces van het bedenken van een idee tot het uiteindelijke kunstwerk, waarbij de nadruk ligt op het benutten van hun verbeeldingskracht. Dit proces kan verschillende stappen bevatten. 

Voorbeeld: Leerlingen halen inspiratie uit hun omgeving, ervaringen, gevoelens, verhalen, of andere kunstwerken. Ze werken hun ideeën verder uit, maken schetsen, en plannen hoe ze hun kunstwerk willen maken. Ze brengen hun ideeën tot leven door het daadwerkelijke creëren van het kunstwerk.

Vakken: Geschiedenis, Muziek, Mens en samenleving

Projecten: Een muurschildering laten maken, organiseer een tentoonstelling met kunst en wetenschap

Evaluatie: Zelfreflectie, peer review, presentatie

Inspiratie: Bekijk hier meer informatie!

• Integreer gezondheidseducatie in verschillende vakken en lessen. Bijvoorbeeld, bespreek gezonde voeding en lichaamsbeweging in de biologieles, stressmanagement in de psychologieles, en sociale vaardigheden in de maatschappijleer les. Organiseer speciale themadagen of weken gewijd aan gezondheidsonderwerpen, waarbij verschillende aspecten van fysiek en mentaal welzijn worden belicht.

Voorbeeld:  Lanceer schoolbrede bewustwordingscampagnes over specifieke gezondheidsthema's, zoals anti-pestcampagnes, stoppen met roken, en het belang van voldoende slaap Moedig leerlingen aan om actief deel te nemen aan deze campagnes door middel van creatieve projecten, presentaties, en activiteiten.

Vakken: LO, Mens en samenleving

Projecten: Pas gezondheidseducatie aan op basis van seizoensgebonden behoeften, zoals bescherming tegen de zon in de zomer of het voorkomen van verkoudheid en griep in de winter.

Evaluatie: Reflecteren op eigen gezondheidsgewoonten en voortgang met vragenlijsten of dagboeken.

Inspiratie: Doe hier inspiratie op. 

• Leerlingen leren om effectief gebruik te maken van verschillende digitale tools en applicaties om met anderen te communiceren. Dit omvat niet alleen het kennen van de basisfunctionaliteiten van deze tools, maar ook het begrijpen van hoe en wanneer ze het beste kunnen worden gebruikt om een bepaald doel te bereiken.
  

Voorbeeld: Integreer lessen over digitale communicatievaardigheden in relevante vakken, zoals taal, maatschappijleer en informatica. Leer leerlingen over verschillende digitale communicatieplatforms, zoals e-mail, sociale media, videoconferenties en chatapps, en bespreek de doelgerichte toepassing van elk platform.

Vakken: Informatica

Projecten: Een socialemediacampagne ontwerpen en uitvoeren over een maatschappelijk of schoolgerelateerd onderwerp

Evaluatie: Feedback over het gebruik van digitale communicatievaardigheden, zowel op inhoud als op effectiviteit, evaluatiesessies waarin leerlingen reflecteren op hun digitale communicatievaardigheden en identificeren welke aspecten ze kunnen verbeteren.

Inspiratie: Klik hier voor inspiratie!

• Het doel richt zich op het ontwikkelen van de vaardigheden van leerlingen om effectief en efficiënt digitale tools te gebruiken om diverse soorten inhoud te maken. Dit omvat tekst, afbeeldingen, video's, presentaties, websites, en andere digitale vormen van communicatie en expressie.

Voorbeeld: Laat leerlingen een digitaal tijdschrift maken met artikelen, foto's en grafieken.

Vakken: Informatica

Projecten: Een uitgebreide duurzaamheidscampagne creëren

Evaluatie: Praktische toetsen met specifieke taken maken met behulp van digitale tools. Dit kan het maken van een korte video, het ontwerpen van een poster of het maken van een presentatie zijn.

Inspiratie: Bekijk hier je volgende idee!

• Het gaat erom dat leerlingen niet alleen digitale inhoud kunnen creëren, maar ook dat ze deze inhoud op een georganiseerde en efficiënte manier kunnen beheren.

Voorbeeld: Leerlingen gebruiken Google Drive om hun schoolopdrachten op te slaan, organiseren deze in mappen per vak en delen documenten met hun leerkrachten voor feedback.

Vakken: Alle vakken

Projecten: Digitale bibliotheek laten maken en beheren met e-books, onderzoeksartikelen, lesmateriaal, en mediabestanden (video's, audio-opnames).

Evaluatie: Rubrics voor evaluatie van projecten 

Inspiratie: Bekijk volgende pagina voor ideeën.

• Het betreft ethische, sociale en legale regels zoals: principes van privacy zoals het zich beveiligen, anoniem zijn op het wereldwijde web, principes van auteursrecht zoals gebruik van eigen of andermans werk, rechtenvrij werk, principes van portretrecht en nettiquette.

Voorbeeld: Je kan leerlingen wijzen op de intellectuele, communicatieve en sociale mogelijkheden van de nieuwe media op technologisch en menselijk vlak. Je kan voorbeelden geven van goed mediagebruik waarbij de regels gerespecteerd worden. Je kan ze voor zichzelf laten nagaan of hun eigen mediagedrag verantwoord is.

Vakken: Alle vakken

Projecten: Case studies van digitale ethiek, simulatie van een rechtszaak, digitale burgerschapscampagne

Evaluatie: Reflectieverslagen, presentaties en discussie

Inspiratie: Kijk hier voor inspiratie!

• Je kan de leerlingen laten ontdekken hoe die systemen zowel kansen als bedreigingen bieden aan de hand van enkele voorbeelden: patroonherkenning in systemen voor beeldgeneratie en -verwerking ondersteunt artsen bij medische beeldvorming en diagnostiek.

Voorbeeld: Je kan de leerlingen aan de hand van bijvoorbeeld beelden en teksten laten nagaan wat de mogelijkheden zijn van artificiële intelligentie.

Vakken: ICT, Wiskunde, Techniek

Projecten: Impact van kunstmatige intelligentie (AI), simulatie van een slimme stad, 

Evaluatie: Projectportfolio, presentaties en demonstraties

Inspiratie: Bekijk hier meer informatie!

• Om doelgericht informatie te zoeken, is het van belang dat de leerlingen vertrekken van inhoudelijke kennis die binnen een welbepaald vak wordt aangereikt. Je helpt hen door steeds te starten met het activeren van hun voorkennis.

Voorbeeld: Je kan de leerlingen kennis laten maken met verschillende plaatsen (bibliotheken, online databases, kranten, tijdschriften) en manieren (zoektermen, zoekrobots, trefwoorden, inhoudstafel) om informatie op te zoeken. Je kan hen zelf een aantal zoekstrategieën aanreiken die ze kunnen toepassen. Je laat hen bijvoorbeeld verwoorden welke zoekstrategie voor hen werkt en welke zoekstrategie moeilijker lukt.

Vakken: Nederlands, Frans, Engels, Natuurwetenschappen, STEM

Projecten: Vergelijkende analyse van nieuwsbronnen, historisch onderzoek met primaire bronnen

Evaluatie: Bibliografie en bronvermelding, reflectieverslagen, presentaties en demonstraties, rubrics voor onderzoeksprojecten

Inspiratie: Kijk hier voor inspiratie!

• Betrouwbaarheid, correctheid en bruikbaarheid hangen nauw samen: ze verwijzen naar criteria die nodig zijn om informatie kritisch te benaderen, bv. door aandacht te schenken aan de mate waarin de bron authentiek en waarheidsgetrouw is en aan het doel waarvoor de bron wordt gebruikt. Ethische overwegingen, zoals het kritisch benaderen van dogma's, waarheidsclaims, propaganda en manipulatie, kunnen daarbij een rol spelen.

Voorbeeld: Je kan de leerlingen eenvoudige bronnen laten beoordelen aan de hand van richtvragen met betrekking tot bruikbaarheid, correctheid en betrouwbaarheid. In de richtvragen hieronder zijn de eerste vragen eenvoudiger en kan je opbouwen naar de moeilijkere vragen.

Vakken: Nederlands, Frans, Engels, Natuurwetenschappen, STEM

Projecten: Analyse van nieuwsartikelen, fact-checking project, project over misleidende informatie

Evaluatie: Rubrics voor beoordeling, reflectieverslagen, presentaties en discussies

Inspiratie: Vind hier je volgende idee!

• Het kritisch en systematisch verwerken van informatie veronderstelt het beoordelen ervan op betrouwbaarheid, correctheid en bruikbaarheid en vraagt aandacht voor de vaardigheden selecteren, analyseren, structureren, relateren, concluderen en presenteren.

Voorbeeld: Je kan leerlingen leren waar en wanneer een bepaalde aanpak best werkt zoals een schriftelijke of mondelinge samenvatting, mindmap, tekening, tabel, legende of spreadsheet.

Vakken: Alle vakken

Projecten: Onderzoeksproject met data-analyse, literatuurstudie, kritische analyse van media, debat en argumentatieproject

Evaluatie: Rubrics voor evaluatie van projecten, reflectieverslagen, presentaties en demonstraties

Inspiratie: Bekijk hier meer informatie over leren leren.

• Je houdt rekening met de tekstkenmerken voor receptie bij het bepalen van de teksten waarbij je leerlingen notities laat nemen. Die kenmerken van aangeboden teksten variëren in functie van de graad en stroom of finaliteit waarin de leerling zit. Het begrip 'teksten' omvat een breed scala aan informatie, waaronder geschreven teksten, lezingen, podcasts, beeldtaal of technische handleidingen.

Voorbeeld: Je kan leerlingen uitdagen om verschillende notatietechnieken uit te proberen en zo te ontdekken welke daarvan best passen bij hun manier van leren. Je kan ook technologische hulpmiddelen integreren voor digitale notities, waarbij leerlingen kunnen experimenteren met verschillende toepassingen.

Vakken: Nederlands, Frans, Engels

Projecten: Notitietechnieken workshop, lezing en samenvatting, boekbespreking

Evaluatie: Beoordeling van notities, reflectieverslagen, samenvatting en presentatie

Inspiratie: Kijk op deze pagina voor meer informatie!

• Je kan met het lerarenteam bekijken welke schooltaal in welke contexten veel voorkomt. Je kan daarbij afstemming zoeken en een hulplijst aanbieden. Dit kan ook vakoverschrijdend.

Voorbeeld: Je kan de leerlingen aanleren welke gelijkenissen en verschillen er op een werkplek kunnen zijn tussen Nederlands taalgebruik en dialectisch taalgebruik.

Vakken: Alle vakken

Projecten: Woordenboek-project: leerlingen maken eigen woordenboek met school- en vaktaal, taaltoepassing in praktijkopdrachten (bijvoorbeeld een verslag schrijven), schrijf en debatwedstrijden.

Evaluatie: Essays, presentaties, peer-evaluatie, quizzen, scenarios en rollenspellen

Inspiratie: Kijk hier voor meer informatie!

• Een leerstrategie verwijst naar de manier waarop leerlingen het leren aanpakken (herhalen, selecteren, toepassen, inoefenen, ...). Het gaat over leren 'hoe ik het moet of kan doen' (cognitieve benadering) en nadenken over de meest efficiënte aanpak (metacognitieve benadering). Dit doel is niet te evalueren binnen één van de vakspecifieke leerplandoelen, daarom moet dat dus ook niet. Er kan echter wel gepolst worden naar het leerproces van leerlingen via leergesprekken en coaching. 

Voorbeeld: Je kan de leerlingen leren om een context te creëren om tot leren te komen, zoals bureau opruimen, stoorzenders uitschakelen, materiaal verzamelen, notities in orde brengen, het opmaken van een realistische tijdsplanning.

Vakken: Alle vakken

Projecten: Leerlingen stellen persoonlijk leerplan op (bijvoorbeeld voor een semester), workshops over specifieke strategieën zoals samenvatten, mindmappen, herhalen en zelftoetsen. vakoverschrijdende leerstrategieën, vragenuurtje 

Evaluatie: Checklists, reflectieverslagen, portfolio, leergesprekken

Inspiratie: Kijk hier voor je volgende idee!

• Het gaat hier over een cyclisch proces waarbij leerlingen metacognitief stilstaan, analyses maken en alternatieven bedenken om doelgericht het leerproces bij te sturen.

Voorbeeld: Je kan methodieken gebruiken waarbij je de leerlingen begeleidt: je observeert hen bij hun leren, je vraagt de neerslag van een strategie op en bespreekt die met hen, je laat hen daarover met elkaar in gesprek gaan, je creëert een veilige leeromgeving waarin ze over hun leerproces nadenken en fouten mogen maken.

Vakken: Alle vakken

Projecten: Reflectieportfolio project, feedback circles, reflectief dagboek

Evaluatie: Checklists, peer-evaluatie, portfolio, leergesprekken, dagboek

Inspiratie: Doe hier inspiratie op!

• Bijhorende taken die door de leerling zelf uitgevoerd dienen te worden bij een keuzeproces: oriënteren, zelfconceptverheldering, exploreren in de breedte en in de diepte, keuzenabijheid en binding. Hierbij is de volgorde niet belangrijk.

Voorbeeld: Je helpt de leerlingen zich identificeren met de gemaakte studie- of beroepskeuze. Je laat hen verwoorden hoe die keuze een positieve betekenis heeft voor henzelf en je stimuleert hen om zich voor te bereiden op een nieuwe context.

Vakken: Alle vakken

Projecten: Oriëntatieproject 'Mijn Toekomstmogelijkheden' (toekomstmarkt met professionals en vertegenwoordigers), leerlingen nemen interviews af, excursies naar bedrijven/universiteiten/hogescholen, Zelfconceptverheldering project 'Wie ben ik?' waarin onderzoek gedaan wordt naar eigen interesses, talenten, waarden en motivatie, snuffelstages, loopbaanoriëntatie (vakoverstijgend), online vragenlijst over studierichtingen en studiehouding

Evaluatie: Reflectieverslagen, portfolio's, interviews, leergesprekken, zelfevaluatie, feedback van externe begeleiders (schoolbreed werken)

 Inspiratie: Bekijk hier de onderwijskiezer!